Η υπνοσκόπηση είναι μία έννοια που καθιέρωσα προκειμένου από τη μία να διευρύνω και να επεκτείνω σημασιολογικά την έννοια της ύπνωσης και από την άλλη να την κάνω πιο συγκεκριμένη. Η ιδέα μου ήρθε μέσα από την εμπειρία που απέκτησα καθώς εργαζόμουν πάνω σε διευρυμένες καταστάσεις συνείδησης (Altered States of Consciousness). Άλλοι τις αποκαλούν αλλοιωμένες, άλλοι αλλοτροπικές, άλλοι διαφοροποιημένες και άλλοι τροποποιημένες.
“Στην Επίδαυρο.
Ίσως το πιο τέλειο μέρος της γης που έχω δεί μέχρι σήμερα. Η μέρα είναι όμορφη σε υπερθετικό βαθμό, ο γαλανός ουρανός ακόμα πιο ηλεκτρικός απ’ ό, τι συνήθως, οι λόφοι κόβουν τον ουρανό με την κόψη του ξυραφιού. Ώστε αυτό ήταν ένα από τα μεγαλύτερα θεραπευτικά κέντρα του αρχαίου κόσμου! Ακόμα κι αν δεν έχει απομείνει ούτε μία πέτρα για να μαρτυρά την δόξα του, θα μπορούσες να το ξαναφτιάξεις με την φαντασία. Σκέφτομαι τουs ψυχαναλυτές φίλους μου—Ότο Ρανκ, δρ Ρενέ Αλέντι, δρ Ε. Γκράχαμ Χάουι, σκέφτομαι τον Γιουνγκ τον Φρόιντ, τον Στέκελ και άλλους. Εργάζονται μόνο με τα συντρίμμια της ανθρωπότητας, με παλιά σκαριά και απομεινάρια, με κορμούς σωμάτων και κομμένα κεφάλια.
Στα χρόνια του Ασκληπιού ο άνθρωπος ήταν ακόμη ένα ενιαίο ον. Το πλησίαζες μέσα από το πνεύμα. Σώμα και πνεύμα ήταν ένα. Το κλειδί ήταν η μεταφυσική, το ανοιχτήρι της ψυχής. Σήμερα ούτε ο μεγαλύτερος ψυχαναλυτής δεν μπορεί να αποκαταστήσει στον άνθρωπο αυτό που έχει χάσει. Κάθε χρόνο θα έπρεπε να γίνεται συνέδριο ιατρών στην Επίδαυρο. Πρώτα θα χρειαζόταν να θεραπευτούν οι γιατροί! Και αυτό είναι το κατάλληλο μέρος για θεραπεία. Πρώτα θα τους έδινα ένα μήνα απόλυτης σιωπής, ολοκληρωτικής χαλάρωσης. Θα τους ζητούσα ν’ ακούσουν τα πουλιά, ή τον ήχο από τα κουδούνια των κατσικιών, ή το θρόϊσμα των φύλλων. Θα τους έκανα να καθίσουν στο τεράστιο θέατρο και να διαλογιστούν – όχι για τις αρρώστιες και την πρόληψη τους, αλλά την υγεία που είναι δικαίωμα κάθε ανθρώπου. Θα απαγόρευα τα πούρα, τα βαριά μαύρα πούρα της φροϊδικής σχολής, και πάνω απ’ όλα τα βιβλία. Θα συνιστούσα την καλλιέργεια μιας κατάστασης ανώτερης και μακάριας άγνοιας. Θα έδινα στον καθένα από ένα κομπολόι, χάρισμα. Και σταφύλια ζεστά από την λάμψη του ήλιου. Μετά θα ερχόταν ο βοσκός με μια σπασμένη φλογέρα και θα έπαιζε μερικές έξαλλες ανατολίτικες νότες…”
Χένρυ Μίλλερ, 1939.
«Πρώτες Εντυπώσεις από την Ελλάδα».
Την υπνοσκόπηση θα την χαρακτήριζα ως μιά ριζοσπαστική εναλλακτική θεραπευτική προσέγγιση και αυτό γιατί αρχίζει εκεί που τελειώνουν οι άλλες. Γιατί πάει στη ρίζα του προβλήματος και γιατί δεν περιορίζεται στο περιβάλλον ενός γραφείου ή στο ασφυκτικά στενό πλαίσιο του 50λεπτου. Η υπνοσκόπηση έρχεται σε κάθετη ρήξη με την κατεστημένη ψυχοθεραπευτική προσέγγιση όχι μόνον γιατί χρησιμοποιεί διαφοροποιημένες καταστάσεις συνείδησης, αλλά και γιατί χρησιμοποιεί τα φυσικά στοιχεία του περιβάλλοντος για να πετύχει το σκοπό της.
Η «συνεδρία» μπορεί να λάβει χώρα στην κορυφή ενός βουνού, σε μια παραλία ή σε μια σπηλιά. Η «παθολογία» των κατοίκων των αστικών κέντρων που είναι εγκλωβισμένοι σε σύγχρονες και ακαλαίσθητες τσιμεντούπολεις, δεν μπορούν εύκολα να βρούν τον δρόμο τους μέσα σ’ ένα γραφείο όσο καλαίσθητο κι αν είναι. Στοιχεία όπως το τρεχούμενο νερό μιας πηγής, ο φλοίσβος της θάλασσας, η μυρωδιά του χώματος μετά την βροχή, ο πηγαίος χορός και οι ήχοι μιας γνήσιας μουσικής, μπορεί να σταθούν πιο σημαντικά ώς το προς να φέρουν έναν άνθρωπο σε επαφή με το είναι του. Θεωρώ πως πολλές απο τις διαταραχές που ταλαιπωρούν τους συνανθρώπους μας, οφείλονται καθαρά στην χρόνια αποξένωση απο το φυσικό περιβάλλον.
Έτσι οι αποδράσεις στη φύση έγιναν αντικείμενο εμπορικής εκμετάλλευσης. Η Ελλάδα γέμισε rafting, trekking, horse-riding, flying fox, και τόσα άλλα. Όλα αυτά αναμφίβολα λειτουργούν ως βαλβίδες εκτόνωσης ή διαφυγής για να μην σκάσει ο θερμοσίφωνας.
Άλλος ένας λόγος που η υπνοσκόπηση έρχεται σε ρήξη με την ψυχοθεραπεία (όπως αυτή ασκείται σήμερα) είναι το ότι τον άνθρωπο με κάποιο πρόβλημα δεν τον τοποθετεί απέναντι αλλά δίπλα στον θεραπευτή και το κάνει αυτό χωρίς να τον αντιμετωπίζει ως ασθενή βάζοντας τον στα συρταράκια του DSM.
Το talk-therapy που σήμερα κυριαρχεί ως τάση είναι αναποτελεσματικό γιατί βασίζεται στον διάλογο( ή μάλλον τον μονόλογο του ασθενούς ή πελάτη) δηλαδή το φλύαρο επίπεδο του συνειδητού και δεν τολμά να εμβαθύνει στις πιο βαθύτερες στρώσεις της συνείδησης και να αντιμετωπίσει την σκιώδη πλευρά της.
Αν πολλοί συνάνθρωποι μας γύρισαν την πλάτη τους σ’ αυτή την προσέγγιση το έκαναν γιατι δεν πείστηκαν απο την αποστασιοποιημένη, απόμακρη και «φαστφουντάδικη» προσέγγιση. «Άμα είναι ο ρόλος του ψυχολόγου» είπε μία φίλη μου «αυτός του καθρέφτη του σπιτιού μου τότε τα λέω και σε μια φίλη μου».
Μια προσέγγιση που δεν λαμβάνει υπόψη της την ύπαρξη ενός πνευματικού κόσμου ή τον αντιμετωπίζει με χλευασμό είναι καταδικασμένη να βλέπει τον κόσμο μονοδιάστατα. Ο βιολογικός αναγωγισμός που προσπαθεί να αποδώσει τα πάντα σε βιοηλεκτρικοχημικές αντιδράσεις και αλληλεπιδράσεις των συνάψεων των νευρώνων είναι απο αστείες έως θλιβερές. Ειλικρινά, θα ήθελα ένας απο αυτούς τους Νομπελίστες να μου «αποδείξει» με μαθηματικό, φυσικό, βιοχημικό ή όποιον άλλο τρόπο αυτός θέλει τι γινόταν μέσα στο κεφάλι του Μότσαρτ όταν αυτός έγραφε το Ρέκβιεμ. Και επειδή ο εγκέφαλος του Μότσαρτ έχει γίνει καστανόχωμα εδώ και καιρό ας πάρουν έναν οποιοδήποτε σύγχρονο εν ζωή μουσουργό και ας μας δείξουν με τις φαντασμαγορικές τεχνικές τους ( αξονικές, μαγνητικές, EEG, αναλύσεις και οτι άλλο θέλουν) πως ο καθένας απο εμάς θα μπορούσε να γίνει ιδιοφυία…
Εδώ δεν αμφισβητώ την πρόοδο ( μάλλον επανάσταση) της σύγχρονης επιστήμης και ιατρικής. Αμφισβητώ την αλαζονική προσέγγιση της και την δήθεν παντογνωσία της. Έχουμε πολύ δρόμο ακόμη να διανύσουμε για να καταλάβουμε πως λειτουργεί ο ανθρώπινος εγκέφαλος στη βιολογική του διάσταση, πόσο μάλλον στην ψυχική…
Ύπνωση είναι μία τεχνική παράκαμψης της αναλυτικής σκέψης και της κριτικής λειτουργίας του εγκεφάλου με σκοπό να καθιερώσει εστιασμένη και επιλεκτική προσοχή, καθιστώντας έτσι τον ασυνείδητο νου δεκτικό σε υποβολές. Να το πω με πιο απλά λόγια. Η ύπνωση είναι μία ευχάριστη κατάσταση κατά την διάρκεια της οποίας επέρχεται βαθιά σωματική και πνευματική χαλάρωση, όπου :
- Η συνείδηση μας διευρύνεται και αντιλαμβάνεται άλλες διαστάσεις.
- Έχουμε επίγνωση της πραγματικότητας διαρκώς και φυσικά διατηρούμε πάντοτε τον έλεγχο.
- Διευκολύνεται με αυτόν τον τρόπο η επικοινωνία με το ασυνείδητο μας και η πρόσβαση στις αστείρευτες δυνάμεις του.
- Συνήθως ενεργοποιείται από τον υπνωτιστή ένας μηχανισμός εντοπισμού της ρίζας του προβλήματος μας που φαίνεται να είναι αποτελεσματικός.
- Οποιαδήποτε υποβολή από τον υπνωτιστή απορρίπτεται εάν έρχεται σε σύγκρουση με τον ηθικό μας κώδικα.
Κατά την εγκυκλοπαίδεια Britannica…“Με τον όρο ύπνωση αναφερόμαστε σε μία ιδιότυπη και περίπλοκη μορφή ασυνήθιστης αλλά φυσιολογικής συμπεριφοράς η οποία μπορεί να προκληθεί όχι μόνον σε όλους τους φυσιολογικούς ανθρώπους αλλά επίσης σε όλους αυτούς που υποφέρουν από διάφορες διαταραχές στην συμπεριφορά τους. Βασικά είναι μία διαφοροποιημένη ψυχολογική κατάσταση με συγκεκριμένα φυσιολογικά χαρακτηριστικά, όπου μόνο επιφανειακά μοιάζει με τον ύπνο και όπου την χαρακτηρίζουν λειτουργίες της αντίληψης που διαφέρουν από αυτές που γνωρίζουμε στο σύνηθες συνειδητό επίπεδο”.
Γιατί η ύπνωση εξακολουθεί να προκαλεί το δημόσιο δέος;
Αν σήμερα, ένα τέτοιο πρότυπο εξακολουθεί να παραμένει ζωντανό οφείλεται καθαρά σε ταινίες του Hollywood που διαιωνίζουν αυτή την εικόνα. Η μεγάλη αλήθεια είναι ότι μετά τον εξοστρακισμό της ύπνωσης από την επιστημονική κοινότητα κατά τον μεσοπόλεμο αυτοί που κράτησαν ζωντανή την φλόγα των μυστικών και της δύναμης της ήταν οι σκηνικοί υπνωτιστές που καθήλωναν το κοινό τους με τα εντυπωσιακά φαινόμενα που επέφεραν αφήνοντας άφωνο και τον πιο επικριτικό παρατηρητή (δρώμενο τελείως άγνωστο στον Ελλαδικό χώρο). Φυσικά οι επιστήμονες δεν έχασαν ποτέ το ενδιαφέρον τους προς την έρευνα αυτών των φαινομένων όμως σίγησαν μπροστά στο φόβο του στιγματισμού τους και της ταύτισης τους με τους «γυρολόγους τσαρλατάνους». Χρειάστηκε να φτάσουμε στα τέλη της δεκαετίας του ΄50 για να αρχίσουν οι ιατρικοί σύλλογοι δειλά-δειλά να αποκαθιστούν την ύπνωση και να την αποδέχονται ως συμπληρωματική θεραπεία. Όμως για να το κάνουν αυτό την απογύμνωσαν από τον «μεταφυσικό» της χαρακτήρα δίνοντας της μία άλλη πιο «εύπεπτη» διάσταση. Ταύτισαν την ύπνωση με την σωματική και πνευματική χαλάρωση φτάνοντας στο άλλο άκρο αγνοώντας φαινόμενα όπως η αντιστρέψιμη αμνησία, η μερική ή ολική αναισθησία στον πόνο, οι παρατεταμένες μυϊκές συσπάσεις, η εκτέλεση εντολών σε προκαθορισμένο χρόνο μετά την αφύπνιση και η αυξημένη έξω-αισθητική αντίληψη (ESP).Επίσης γυρνούν την πλάτη τους στο συνεχώς επαναλαμβανόμενο και πειραματικά εξακριβωμένο φαινόμενο της αναδρομής σε «προηγούμενες ζωές».
Μπορεί κανείς να κάνει αναδρομές σε προηγούμενες ζωές;
Αν και κάποιοι εθελοτυφλούν επειδή τα περιοριστικά συρταράκια της κοσμοθεωρίας τους δεν χωράνε φαινόμενα που ανατρέπουν πολλά απ΄ αυτά που ξέρουν ή έμαθαν μέχρι σήμερα ναι υπάρχει η δυνατότητα κάποιος να αναδράμει σε προηγούμενη ζωή. Όπως το έθεσε και ο ψυχίατρος Brian Weiss όταν βρέθηκε άθελά του αντιμέτωπος με ένα τέτοιο φαινόμενο αναδρομής «τίποτα στο εκπαιδευτικό μου υπόβαθρο δεν με είχε προετοιμάσει γι΄ αυτό. Είχα μείνει κυριολεκτικά άφωνος καθώς τα γεγονότα ξετυλίγονταν μπροστά στα μάτια μου». Πριν αρχίσουμε καλά-καλά, μπήκαμε στα βαθιά χωρίς να έχουμε δώσει τον ορισμό της ύπνωσης.
Μπορεί να υπνωτιστεί οιοσδήποτε;
Ναι οι περισσότεροι, εξαιρούνται αυτοί που έχουν χαρακτηριστεί από την ιατρική ως επιληπτικοί και ψυχωτικοί. Από κλινικές μετρήσεις και εκτιμήσεις (όχι όμως τεκμηριωμένες επιστημονικά στατιστικές μελέτες) προκύπτει πως μόνο το ένα πέμπτο του πληθυσμού μπορεί να φτάσει στα βαθιά υπνοβατικά επίπεδα της ύπνωσης (αμνησία) ενώ περίπου το 10% του πληθυσμού δεν υπνωτίζεται.
Υπάρχουν διαφορετικά επίπεδα και βάθη της ύπνωσης;
Ναι αν και υπάρχουν διαφωνίες ως προς αυτά. Όμως κατά γενική αποδοχή υπάρχουν τρία επίπεδα που το καθένα έχει δύο στάδια. Έτσι έχουμε τα ελαφρά, τα μέτρια και τα βαθιά ή υπνοβατικά επίπεδα ύπνωσης.
Α. Ελαφρά ύπνωση.
1. Καταληψία βλεφάρων και αδυναμία κίνησης κάποιων μυών.
2. Καταληψία συγκεκριμένων ομάδων μυών (π.χ. βραχίονας) και αίσθηση αιώρησης ή βαρύτητας.
Β. Μέτρια ύπνωση.
3. Καταληψία μεγάλου μέρους του σώματος και αλλοίωση των αισθήσεων της γεύσης και της όσφρησης.
4. Πρόκληση αμνησίας, αναλγησίας και μερικής αναισθησίας σε διάφορα μέλη του σώματος.
Γ. Βαθιά ύπνωση.
5. Θετικές ψευδαισθήσεις(βλέπουμε κάτι που δεν υπάρχει).
6. Πρόκληση ολικής αναισθησίας, υπνοβασίας και αρνητικών ψευδαισθήσεων
(δεν βλέπουμε κάτι που υπάρχει).
Τα τρία πρώτα στάδια (1-3) τα αποκαλούμε μνημικά επειδή διατηρούμε την μνήμη μας ενώ τα επόμενα τρία(4-6) αμνησικά.
Υπάρχει περίπτωση να μην ξυπνήσω;
Όχι βέβαια, αυτό λέγεται γιατί ο κόσμος συγχέει την ύπνωση με την νάρκωση και με την αναισθησία…Η ύπνωση είναι μία φυσιολογική δυνατότητα του εγκεφάλου και μία φυσική διαδικασία όπου δεν χορηγούνται φάρμακα για την επίτευξη της. Για να γίνω πιο σαφής κατά τη διάρκεια της ημέρας οι περισσότεροι από εμάς εισερχόμαστε άθελα μας σε μία κατάσταση ελαφράς ύπνωσης.
Σε τι θα μπορούσε να με ωφελήσει η ύπνωση;
Είναι τόσοι πολλοί οι τομείς που χρειαζόμαστε πολύ χώρο για να αναπτύξουμε το θέμα.
- Αύξηση της αυτοπεποίθησης και της αυτοεκτίμησης.
- Καταπολέμηση της δειλίας, της ανασφάλειας και πολλών αυτοακυρωτικών εμμονών και φοβιών.
- Υπερνίκηση ιδεοληπτικής-ψυχαναγκαστικής συμπεριφοράς.
- Δημιουργία στόχων και στρατηγικές για την επίτευξη των.
- Καταπολέμηση του στρες, των αϋπνιών, των πονοκεφάλων και των ημικρανιών.
- Βελτίωση της αποφασιστικότητας με δημιουργία θετικών κινήτρων.
- Απαλλαγή από κακές συνήθειες όπως για παράδειγμα το κάπνισμα, το υπερβολικό βάρος ή η κατάχρηση αλκοόλ..
- Ακόμα, σε μερικές περιπτώσεις προβλήματα με αλλεργίες, τραύλισμα, δερματοπάθειες, ή, τικ, μπορεί να αντιμετωπιστούν.
- Βελτίωση της σεξουαλικής ζωής.
- Συμφιλίωση με την ιδέα του θανάτου και στήριξη συνανθρώπων μας στην απώλεια αγαπημένων προσώπων.
- Βασικότερο όλων είναι να τα βρούμε με τον εαυτό μας και να θέσουμε νέες βάσεις στις αναζητήσεις μας.
Η λίστα δεν τελειώνει…
Αυτό όμως που πρέπει να αναλογιστούμε είναι πως η ύπνωση δεν αποτελεί πανάκεια. Απαιτεί και την δική μας ενεργή συμμετοχή. Πρέπει να θέλουμε και εμείς να συνεισφέρουμε ενεργά με όλες μας τις δυνάμεις προς την επίτευξη του επιθυμητού στόχου. Για να εξηγούμεθα, δεν είμαστε άμοιροι ευθυνών και η ύπνωση δεν είναι «χαπάκι».
Αν μπω σε ύπνωση διατρέχω κάποιο κίνδυνο;
Κανέναν απολύτως. Είναι ίσως η πιο ασφαλής θεραπευτική μέθοδος που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα. Από την αναβίωση της ύπνωσης κατά τον δέκατο όγδοο αιώνα και εντεύθεν δεν έχει αναφερθεί ΟΥΤΕ ΜΙΑ περίπτωση επιβλαβούς παρενέργειας στα παγκόσμια χρονικά…
« Πολλοί γιατροί ανησυχούν επειδή νομίζουν πως ή ύπνωση ενέχει κινδύνους για τους ασθενείς τους. Στην πραγματικότητα όμως το φαινόμενο δεν είναι καθόλου επικίνδυνο και έχει πολύ λιγότερες παρενέργειες ακόμη και από αυτές που μπορεί να υπάρχουν από την χρήση των πιο ήπιων φαρμάκων.»
David Spiegel M.D.
« Οι αποκαλούμενοι «κίνδυνοι» της ύπνωσης ανήκουν καθαρά στη σφαίρα της φαντασίας. Παρόλο που υπνώτισα πολλές εκατοντάδες ασθενών ποτέ δεν διαπίστωσα παρενέργειες από την χρήση της»
Dr. Julius Grinker.
« Ο μόνος κίνδυνος από τον υπνωτισμό είναι ότι δεν είναι αρκετά επικίνδυνος.»
Dr. Pierre Janet.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος που διατρέχετε είναι να σας πάρει ο ύπνος…
Φοβάμαι μήπως αποκαλύψω γεγονότα ή σκέψεις που δεν θέλω ναγίνουν γνωστά…
Η ύπνωση δεν είναι ορρός της αλήθειας… Κανένας υπνωτιστής δεν μπορεί να μας εξαναγκάσει να αποκαλύψουμε πράγματα παρά τη θέληση μας. Ακόμη και στην ύπνωση που χρησιμοποιείται στα δικαστήρια (στις ΗΠΑ) η επιστράτευση της γίνεται για λόγους ανάκλησης λεπτομερειών από τους μάρτυρες όταν η στοιχειοθέτηση του αδικήματος δεν είναι επαρκής.
Πόσο διαρκεί μία συνεδρία υπνοσκόπησης;
Η πρώτη συνεδρία διαρκεί τουλάχιστον τρείς ώρες διότι υπάρχει καταγραφή ιστορικού. Οι επόμενες συνεδρίες συνήθως διαρκούν λιγότερο αλλά πολλές φορές μπορεί πάλι να αγγίξουν το τρίωρο.
Μπορεί η ύπνωση να επιφέρει βελτιώσεις στη ζωή μας;
Φυσικά και μπορεί αφού χιλιάδες συνάνθρωποι μας ωφελήθηκαν καθώς:
Αξιοποίησαν την Φαντασία τους
Ενεργοποίησαν το Αστείρευτο Δυναμικό τους
Εναρμονίστηκαν με τον Σκοπό τους
ΧΑΡΑΖΟΝΤΑΣ ΣΥΝΕΙΔΗΤΑ ΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥΣ