Scroll Top

Θα μπορούσε η όραση να υφίσταται αλλοιώσεις σε τροποποιημένες καταστάσεις συνείδησης;

Αυτό το άρθρο έχει ήδη δημοσιευθεί στον διαδικτυακό τόπο του EARTh, δηλαδή της Παγκόσμιας Ένωσης Αναδρομέων Θεραπευτών και επίσης  δημοσιεύθηκε στην Διεθνή Επιθεώρηση Αναδρομικής Θεραπείας The Journal of Regression Therapy το 2008.

Το άρθρο εκτός από εδώ μπορείτε να το διαβάσετε στα Αγγλικά και εδώ

Περίληψη:

Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να περιγράψει εν συντομία κάποιες σχετικές έρευνες με την αποσυνδετική (διασχιστική) διαταραχή ταυτότητας (DID), η οποία εμφανίζει σημαντικές και μετρήσιμες φυσιολογικές διαφορές απο προσωπικότητα σε προσωπικότητα, ειδικά, στον τομέα της όρασης.
Εάν η εν λόγω έρευνα έχει ήδη γίνει σε ασθενείς με την διαταραχή των πολλαπλής προσωπικότητας (MPD), γιατί τα ευρήματα της να μην ισχύουν και με τους πελάτες μας που αναβιώνουν προηγούμενες προσωπικότητες απο πρότερες ενσαρκώσεις κατα την διάρκεια αναδρομών. Μ’άλλα λόγια, θα ήταν δυνατόν την ώρα που οι θεραπευόμενοι μας βιώνουν μία άλλη προσωπικότητα κατα την διάρκεια της αναδρομής να αλλοιώνεται αντίστοιχα και η συμπτωματολογία των όποιων παθήσεων τους; Δεν θα ήταν μια πρόκληση να κάνουμε μία ανάλογη έρευνα και να αποκτήσουμε αντίστοιχα απτά αποτελέσματα;
Θα μπορούσε η όραση να υφίσταται αλλοιώσεις σε τροποποιημένες καταστάσεις συνείδησης;
“Με τα μάτια κλειστά ή ψυχή βλέπει  του σώματος τα πάθη1Ιπποκράτης
Εισαγωγή Μια μέρα κατά τη διάρκεια των πρώιμων πειραματισμών μου, το «πειραματόζωο» μου (η σύντροφος μου) μου είπε: “Ξέρεις γιατί μου αρέσει να κάνω αναδρομές;” Γιατί την ρώτησα, “γιατί είναι οι μόνες φορές που βλέπω σαφώς καλύτερα απ’ό,τι στην καθημερινότητα μου”. Έπεσα απο τα σύννεφα! Από πολύ μικρή ηλικία η όραση της είναι κάκιστη. Έχει αστιγματισμό και υπερμετρωπία και πάντα φορούσε γυαλιά. Αλλά κατα την διάρκεια των αναδρομών και για λίγο μετά από αυτές πριν ακριβώς επανέλθει στα συνήθη επίπεδα συνείδησης μπορούσε να δεί καθαρά χωρίς γυαλιά. Μα μπορεί κάτι τέτιο να είναι δυνατόν; Θα μπορούσε κάποιος να δεί, ή να ακούσει καλύτερα, ή, να έχει οξύτερη όσφρηση κατα την διάρκεια αναδρομών; Όχι πολύ μετά απ’ αυτή την διαπίστωση έπεσε στην αντίληψη μου μια παλιότερη συνέντευξη του θρυλικού υπνωτιστή Γιώργου Βουλούκου ο οποίος πρωτοστάτησε στις αναδρομές από τις αρχές της δεκαετίας του ’70 στην Ελλάδα. Όταν ερωτήθηκε ποιά ήταν η πιο εντυπωσιακή αναδρομή που είχε στη σταδιοδρομία του η απάντηση ήταν διαφωτιστική. Κάποια φορά είχε οδηγήσει σε αναδρομή σε προηγούμενη ζωή κάποιον εκ γενετής τυφλό. Όταν αυτός ο άνθρωπος ήταν σε αναδρομή αναφώνησε μεσα σε δάκρυα χαράς ότι μπορούσε να δει και να περιγράψει με σαφήνεια τα πράγματα για πρώτη φορά στην ζωή του.2 Μπορούσε αυτός ο άνθρωπος πραγματικά να δεί, ή, ήταν μία αυτοπροκαλούμενη ψευδαίσθηση; Υπάρχει τρόπος για να επαληθεύσουμε κάτι τέτοιο; Μπορεί η σύγχρονη επιστήμη “αντικειμενικά” να μετρήσει μια τέτοια εμπειρία;

Συζήτηση

Έτσι τώρα θα στραφώ σε μια παρουσίαση ενός συνεχώς αυξανόμενου όγκου ενδείξεων, που αφορά τις έρευνες που έγιναν σε άτομα τα οποία πάσχουν απο την διαταραχή Πολλαπλής Προσωπικοτήτας ή DID. Οι εκθέσεις αυτές δείχνουν εντυπωσιακές φυσιολογικές διαφορές μεταξύ μεταβαλλόμενων προσωπικοτήτων.3

Η πρώτη τέτοια περίπτωση, αναφέρεται από τον Dufay το 1876 , κατα την οποία μια γυναίκα που είχε πολύ υψήλή μυωπία και χρειάζονταν οπωσδήποτε γυαλιά για να δεί, μπορούσε ενώ ήταν στο βαθύ υπνοβατικό στάδιο της ύπνωσης, να πλέξει νήμα με βελόνι χωρίς γυαλιά και σε πολύ χαμηλό φωτισμό”(Myers 1903).

Η τρέχουσα επιστημονική έρευνα μπορεί να συνοψισθεί εδώ:

* Ο B.G. Braun (1983) ανέφερε χρωματική τύφλωση σε ασθενή (τεκμηριώνεται από το ισοχρωματικό τέστ τύφλωσης) που εξαφανίστηκε μετά την επιτυχή ολοκλήρωση της θεραπείας και την συγχώνευση των προσωπικότητων σε μία ενιαία και συγκροτημένη.

* Στην έκθεση των Thomann και Birnbaum (1996) υπήρξε μία περίπτωση όπου ένας ασθενής χρειάζονταν διαφορετικού βαθμού διορθωτικούς φακούς για την εκάστοτε προσωπικότητα. Άλλους βαθμούς για την κυρίαρχη προσωπικότητα και άλλους για την δευτερεύουσα, ενώ υπήρχαν επίσης διαφορές μεταξύ τους και στο επίπεδο της καμπυλότητας του κερατοειδούς και στο επίπεδο αστιγματισμού.

* Ο Δρ Daniel Goleman σε μία έκθεση του αναφέρει ότι ένας ψυχίατρος υποστήριξε ότι ορισμένα άτομα με MPD χρειάζονταν να έχουν επάνω τους αρκετά ζευγάρια γυαλιά, γιατί ποτέ δεν γνώριζαν πoιά προσωπικότητα θα μπορούσε να κυριαρχήσει ανά πάσα στιγμή! (Rogo 1987).

* Οι Σέπαρντ και Braun (SD Miller, 1989) βρήκαν κλινικά σημαντικές οπτικές διαφορές μεταξύ εναλασσόμενων προσωπικοτήτων σε ένα σώμα, σε έξη παραμέτρους που είναι: η οπτική οξύτητα, η πρόδηλη διάθλαση, η χρωματική όραση, η καμπυλότητα του κερατοειδούς, και η ενδοφθάλμια πίεση.

* Ο Δρ. Μίλερ σε μια αναπαραγωγή της μελέτης που αναφέρω πιο πάνω, χρησιμοποιώντας μία ομάδα ελέγχου, στην οποία οι συμμετέχοντες προσπάθησαν να προσομοιώσουν και να υποδυθούν ότι μεταβάλλουν τις προσωπικότητες τους, βρέθηκε ότι οι ασθενείς με MPDείχαν 4,5 φορές περισσότερες αλλαγές ανάμεσα στις διάφορες προσωπικότητες του MPD από αυτές της ομάδας ελέγχου.

* Ο Ludwig και οι συνάδελφοι του (Larmore et al., 1977) ανέφερε ότι η μέση προκαλούμενη οπτική αντίδραση (AVER) για κάθε προσωπικότητα [στην συγκεκριμένη περίπτωση είχαμε τέσσερεις] ήταν πολύ διαφορετική από την μία στην άλλη και στην πραγματικότητα κάθε προσωπικότητα είχε τον δικό της τύπο AVER, σαν να είχαν εξεταστεί τέσσερα τελείως διαφορετικά άτομα.

* Οι S.D. Miller και Triggiano (1992) δήλωσαν ότι η ψυχο-φυσιολογική έρευνα με τη χρήση προκλητών δυναμικών έχει προσφέρει μερικές από τις πιο συνεπείς και πειστικές πειραματικές ενδείξεις για την ύπαρξη του συνδρόμου Πολλαπλής Προσωπικότητας (MPD) ως κλινικής οντότητας, καθώς και για την ουσιαστική διαφορά των προσωπικοτήτων που αφορά άτομα με τη συγκεκριμένη διαταραχή.

* Τέλος, οι Ring και Cooper (1997,1999) αναφέρθηκαν σε 31 περιπτώσεις τυφλών ατόμων, σχεδόν μισοί από αυτούς ήταν τυφλοί εκ γενετής, που βίωσαν κατά την διάρκεια επιθανάτιων εμπειριών που είχαν (NDEs) οπτική εξωσωματική αντίληψη. Μάλιστα σε κάποιες απο αυτές επαληθεύτηκαν και εξακριβώθηκαν οι περιγραφές των αντικειμένων και των γεγονότων που αντιλήφθηκαν. Κάτι που σύμφωνα με την ισχύουσα αντίληψη είναι κλινικά «αδύνατον».

Φυσικά, οι μελέτες που αναφέρθηκαν εδώ είναι επικεντρωμένες στην όραση και τις οπτικές λειτουργίες, αλλά τα στοιχεία που έχουμε δεν περιορίζονται μόνο σε αυτές. Μεγάλες διαφορές μεταξύ των εναλλασόμενων προσωπικοτήτων παρουσιάζονται επίσης σε αλλαγές στη δεξιότητα των χεριών (πχ ένας δεξιόχειρας να γίνεται ξαφνικά αριστερόχειρας) ή στην γραφή και τον γραφικό χαρακτήρα, στον ρυθμό και την ικανότητα ανάρρωσης απο ασθένειες, στις διαφορές των αντιδράσεων στην φαρμακευτική αγωγή, στον πόνο και την ευαισθησία, σε διαφορετικές αλλεργικές αντιδράσεις σε συγκεκριμένα ερεθίσματα. Οι μετρήσεις με GSR (Γαλβανική αντίδραση), EEG (Ηλεκτροεγκεφαλογράφημα),fMRI (λειτουργική Μαγνητική Τομογραφία)και άλλες τεχνικές συσχετισμών τεκμηριώνουν αυτά τα συμπεράσματα.

Όπως μπορεί να έχετε μαντέψει προσπαθώ να κάνω μια παρατήρηση εδώ. Αν οι εναλασσόμενες προσωπικότητες ανιχνεύονται και απεικονίζονται σε φυσιολογικές μετρήσιμες παραμέτρους τότε γιατί κάτι τέτιο να μην ισχύει και σε ανθρώπους που ενώ βρίσκονται σε υπνωτική αναδρομή έχουν ανακαλέσει στην επιφάνεια τις πρώην προσωπικότητες τους; Για παράδειγμα, σε ένα τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ με τίτλο «Μετενσάρκωση», το οποίο προβλήθηκε το 1985 στο Σίδνεϋ, οι υπνωτικές παλινδρομήσεις έγιναν από τον υπνοθεραπευτή Peter Ramster. Μεταξύ αυτών προβλήθηκε και μια αναδρομή με μια γυναίκα που ήταν μύωπας. Στην αμέσως προηγούμενη ζωή της ήταν κοπέλα εβραϊκής καταγωγής απο το Ντίσελντορφ της Γερμανίας και πέθανε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Κατά τη διάρκεια της αναδρομής της ζητήθηκε να ανοίξει τα μάτια της και να δεί έναν χάρτη της περιοχής του Ντίσελντορφ και να υποδείξει το μέρος όπου είχε ζήσει, και έτσι έκανε. Όταν η αναδρομή ολοκληρώθηκε και ήταν εκτός ύπνωσης της έδωσαν πάλι τον χάρτη και την παρακάλεσαν να τους ξαναδείξει το σπίτι στο οποίο ζούσε. Τότε η κυρία είπε ότι δεν μπορούσε να δει και ζήτησε να τις δώσουν τα γυαλιά της. Όταν αυτό έγινε ήταν σε θέση πάλι να δεί και να υποδείξει το σημείο στον χάρτη (εδώ μπορείτε να δείτε τη σκηνή στο συγκεκριμένο ντοκυμαντέρ στο 55 λεπτό). Το θέμα εδώ είναι ότι κατά την διάρκεια της αναδρομής η κυρία δεν χρειάζεται τα γυαλιά της! 4

Για να προχωρήσω τον συλλογισμό μου ένα βήμα παραπέρα, το ίδιο θα μπορούσε να ισχύει και για παρασιτικές οντότητες; Θα μπορούσαν απρόσκλητες προσωπικότητες εγκλωβισμένων ψυχών να εισβάλουν στο σώμα των ανυποψίαστων θυμάτων τους και να εφαρμόζουν επ’αυτών τις δικές τους ιδιαιτερότητες; Να ένα πεδίο που χρήζει άμεσης πρωτογενούς έρευνας. Τώρα, σε σχεση με την θεραπεία, κάποια στιγμή κατά την ολοκλήρωση της συγχώνευσης των εναλλασσόμενων δευτερευουσών προσωπικοτήτων, η προσωπικότητα που προέκυψε ήταν απόλυτα υγιής, χωρίς τα ελαττώματα και τις παθήσεις των επι μέρους προσωπικοτήτων . Θα μπορούσε αυτό να ισχύσει και με την ενσωμάτωση των προσωπικότητων απο προηγούμενες ζωές και αφού έχει λάβει χώρα η απαιτούμενη συναισθηματική κάθαρση; Αν για παράδειγμα προβλήματα όρασης που βιώνουμε στην σημερινή ζωή μας μπορούν να αποδοθούν σε προηγούμνες ζωές, θα μπορούσε να επιτευχθεί βελτίωση της όρασης σε σημαντικό βαθμό από την αναδρομική θεραπεία και την θεραπεία που προκύπτει από την απελευθέρωση πνευμάτων;
Τέλος, υπάρχει ένα ζήτημα, το οποίο έχει τεθεί εδώ και δύο χιλιάδες χρόνια στον Ιησού απο τους αποστόλους: “Ποιος αμάρτησε, αυτός ο άνθρωπος ή οι γονείς του και γεννήθηκε τυφλός;” (Ιωάννης 9,2). Ο Ιησούς απάντησε ότι ο άνδρας γεννήθηκε τυφλός, έτσι ώστε τα “έργα του Θεού να μπορούν να αποκαλυφθούν στο πρόσωπό του.”

Δεν είναι καιρός για την επιστήμη (έστω και την οριακή επιστήμη) να δώσει επιτέλους μια απάντηση σε αυτή την ερώτηση; Για όσους από εμάς στην αναδρομική θεραπεία,δεν είναι πλήρως ικανοποιημένοι με τις απάντησεις που παρέχονται από τις θρησκείες, νομίζω ότι πρέπει να εξετάσουμε τη δυνατότητα να κάνουμε σοβαρές ερευνητικές εργασίες με άτομα που έχουν γεννηθεί τυφλοί. Υπήρξαν διάσπαρτες και αποσπασματικές προσπάθειες στο παρελθόν.5 Επίσης πιο πρόσφατα η συνάδελφος Hanny de Witαπο την Ολλανδία έκανε μια σημαντική μελέτη. Ξεκίνησε μία έρευνα για να απαντήσει σε ένα συγκεκριμένο ερώτημα: θα μπορούσε η αιτία για μία τύφλωση να αποδοθεί σε κάποια προηγούμενη ζωή; Πήρε την απάντηση που ήθελε τουλάχιστον σε μία περίπτωση. Οι ιδέες που προκύπτουν απο την έρευνα της είναι συναρπαστικές και παρέχουν τροφή για σκέψη και περαιτέρω έρευνα.6

Δεν θα ήταν μια πρόκληση για όλους μας εάν κατα την διάρκεια των αναδρομών, ορισμένα από τα άτομα αυτά θα μπορούσαν ενδεχομένως να ανάκτησουνπληροφορίες, οι οποίες θα αντιστοιχούσαν σε μία προηγούμενη ενσάρκωση και κατά την έρευνα μας διαπιστώναμε ότι τα συγκεκριμένα άτομα όντως υπήρξαν, έζησαν και πέθαναν με τον συκεκριμένο τρόπο που μας περιέγραψαν οι πελάτες μας; 7

Συμπέρασμα

Εδώ λοιπόν είναι μια ανοιχτή πρόκληση/πρόσκληση προς τους ιατρούς της ένωσης μας να ερευνήσουν με την ανδρομική θεραπεία άτομα:

α) με προβλήματα όρασης και

β) εκ γενετής τυφλούς.

Αυτό θα πρέπει να γίνει σε ελεγχόμενες συνθήκες και με τις αυστηρές προδιαγραφές που καθορίζονται από την επιστημονική κοινότητα και να γίνουν όλες οι απαραίτητες μετρήσεις που έχουν στη διάθεσή τους (ο Δρ. Singhal μας μίλησε για περίπου 18 μεταβλητές) μαζί με οπτομετρικά τέστ τόσο υποκειμενικά όσο και αντικειμενικά, ώστε να κατανοήσουμε αν πράγματι, υπάρχει έστω και μια διαφορά που δεν μπορεί να αποδοθεί σε άλλους παράγοντες. Όσοι από τους συναδέλφους μας είναι γιατροί θα πρέπει να προσδιορίσουν τις πειραματικές συνθήκες, να αναζητήσουν χρηματοδότηση και να φέρουν αποτελέσματα. Στη συνέχεια, θα είναι το έργο του κυρίαρχου ρεύματος της επιστήμης να αξιολόγησει και να επεξεργαστεί τα πορίσματα.

 

Υποσημειώσεις

[1] “Οκοία γαρ τινα πάσχει το σώμα, τοιαύτα ορά και η ψυχή κρυπτομένης της όψιος.

[2] Στη συνέχεια, βρήκα σε ένα άρθρο (που όπως θα αντιληφθείτε βρέθηκε αναξιόπιστο) ένα πείραμα, το οποίο δήθεν διεξήχθη στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, ο Δρ Τζέιμς Pareiko και ο Δρ. Paul Palmer πήραν έξι εκ γενετής τυφλά άτομα και τους έκαναν αναδρομή σε προηγούμενη ζωή όπου όλοι είχαν οπτικές εμπειρίες. Ωστόσο, όσο και αν προσπάθησα να βρω αυτές τις πληροφορίες στη βιβλιογραφία ποτέ δεν συνάντησα την αρχική πηγή για να την εκτιμήσω ο ίδιος.

[3] Όλα αυτά τα στοιχεία Παρουσιάζονται στο βιβλίο «Αναπαλλοτρίωτος Νούς: Προς μια Ψυχολογία του 21ου Αιώνα», ένα βιβλίο γραμμένο από Edward Kelly, Emilly Kelly, Michael Grosso, Alan Gauld και Adam Crabtree.

[4] Το συγκεκριμένο συμβάν, μου μετέφερε ο Jan Erik Sigdell.
[5] Μπορεί ένας τυφλός να δεί;
Η συγκεκριμένη υπόθεση έτυχε στην Elizabeth Bowen μία ασκούμενη υπνοθεραπεύτρια στην Αγγλία στις αρχές της δεκαετίας του ‘80 και αφορά έναν νεαρό άνδρα που διένυε τότε την δεκαετία των είκοσι και που ήταν εντελώς τυφλός από τη γέννησή του. Ως νεογέννητο μωρό είχε τοποθετηθεί σε έναν θάλαμο οξυγόνου. Δυστυχώς για το μωρό δόθηκε παραπάνω οξυγόνο απο το ανώτατο επιτρεπτό όριο το οποίο του προκάλεσε την τύφλωση απο την οποία το αγόρι υποφέρει όλη του τη ζωή. Ο νεαρός προσέγγισε την κ. Bowen λόγω των «επαναλαμβανόμενων, ανησυχητικών ονείρων”, τα οποία φαίνεται πως ως επίκεντρο είχαν την «ακτινοβολία του ήλιου». Έτσι η κυρία Bowenτον υπνώτισε και προς μεγάλη της κατάπληξη αυτός αναφώνησε: «Μπορώ να δω!” Και στη συνέχεια προχώρησε να περιγράφει ζωηρές σκηνές από τα δέντρα και τα χωράφια που των περιέβαλλαν καθώς και την εργασία που έκανε ως υλοτόμος σε μια προηγούμενη ζωή. Μετά ξεκίνησε να περιγράφει τα χρώματα και τα σχήματα που δεν είχε γνωρίσει ποτέ πριν και για τα οποία δεν είχε σημεία αναφοράς και στη συνέχεια της είπε για μια αρχαία φυλή της οποίας ήταν μέλος. Εκεί «λάτρευαν τον ήλιο» και είχαν εντολή από τους γέροντες της φυλής «να μη βλέπουνε το κέντρο του δίσκου» καθώς αυτός ανέβαινε. Κατόπιν στη διάρκεια της ζωής που είχε και με την υπερβολική του περιέργεια ανυπάκουσε τον νόμο και συνελήφθη και στη συνέχεια “θυσιάστηκε πάνω σ’ ένα πέτρινο βωμό».Αυτές οι σκηνές ήταν τόσο αληθινές γι’ αυτόν που τις περιέγραφε με απαράμιλλο τρόπο. Στο τέλος όμως της συνεδρίας και αυτών συγκλονιστικών εικόνων ο νεαρός ξύπνησε μέσα στο σκοτάδι του. «Είναι μία από τις πιο ενδιαφέρουσες περιπτώσεις που έχω ποτέ συναντήσει” αναφέρει η κ. Bowen. Ολοκηρώνει θέτοντας το ερώτημα στους σκεπτικιστές: “Με ποιόν τρόπο θα μπορούσε αυτό να εξηγηθεί, εκτός από την αποδοχή ότι ο πελάτης μου πρέπει να είχε υπάρξει σε μία προηγούμενη ζωή στην οποία τα μάτια του είχαν λειτούργησει σωστά;”

[6] Τα συμπεράσματα αυτά μου δόθηκαν μέσα από προσωπική επικοινωνία και πρόκειται να δημοσιευθούν σύντομα.

[7] Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί εδώ ότι μου προκαλεί μεγάλη έκπληξη (τουλάχιστον στο βαθμό που γνωρίζω) ότι ο εκλιπών Ian Stevenson, παρά τη τεράστια μελέτη του πάνω στις γενετικές ανωμαλίες, δεν μελέτησε (ή έστω δεν δημοσιεύσε) πάνω στο τεράστιο κεφάλαιο των εκ γενετής τυφλών. Αυτό δεν είναι περίεργο;

Ευχαριστίες

Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Hans TenDam, Jan Erik Sigdell, και την Hanny de Witγια τις παρατηρήσεις, τα σχόλια και τις προτάσεις τους.

 

Σχετική Βιβλιογραφία

Birnbaum, M.H., & Thomman, K. (1996). Visual function in multiple personality disorder. Journal of the American Optometric Association, 67, 327-334.

Braun, B.G. (1983a). Neurophysiologic changes in multiple personality due to integration: A preliminary report. American Journal of Clinical Hypnosis, 26, 84-92.

Braun, B.G. (1983b). Psychophysiologic phenomena in multiple personality and hypnosis. American Journal of Clinical Hypnosis, 26, 124-137.

Goleman, Daniel. “New focus on multiple personality.” The New York Times, May 21, 1985.

Kelly, Edward et.al. Irreducible Mind: Towards a Psychology of the 21st century. Lanham: Rowman & Littlefield, 2007.

Larmore, K.,Ludvig, A.M., & Cain, R.L.(1977). Multiple Personality-An objective case study. British Journal of Psychiatry,131, 35-40.

Miller, S.D. (1989). Optical differences in cases of multiple personality disorder. Journal of Nervous and Mental Disease, 177, 480-486.

Miller, S.D., & Triggiano, P.J. (1992). The psychophysiological investigation of multiple personality disorder: Review and update. American Journal of Clinical Hypnosis,35, 47-61.

Murphy, Michael. The Future of the Body. Los Angeles, CA: Tarcher Inc., 1992.

Rogo, Scott. The Infinite Boundary. New York: Dodd, Mead & Co., 1987.

Myers, F.W.H. Human Personality and its Survival of Bodily Death. London: Longmans, Green, 1903.

Ring, K., & Cooper, S. (1997). Near-death and out-of-body experiences in the blind: A study of apparent eyeless vision. Journal of Near-Death Studies,16, 101-147.

Ring, K., & Cooper, S. (1999). Mindsight:  Near-Death and Out-of-Body Experiences in the Blind. Palo Alto, CA: William James Center/Institute of Transpersonal Psychology.

 

 

Related Posts

Leave a comment

You must be logged in to post a comment.